Қасқыр қалай адамның досына айналды: иттердің эволюция тарихы Мики мысықтың көзімен

Мысық пен ит сияқты... деп айтады, егер біреу тату өмір сүре алмаса. Күлкілі, өйткені біз, мысықтар, мұның үлкен асыра сілтеу екенін жақсы білеміз. Әсіресе, егер сөз диванды, адамның махаббатын және кейде — ит байқамай тұрғанда оның тостағанындағы тамақты бөлісетін ит жайлы болса (бірақ бұл екеуміздің арамызда).

Бірақ осы шуылдақ, құйрықты жандардың адамға (және бізге, мысықтарға) қалай жақындағанын түсіну үшін, бірнеше ондаған мың жыл артқа — бәрі қасқырдан басталған уақытқа қайту керек.

Муррр... үйіңізге сәлем! Сізбен зоомагазиннің үлпілдек талисманы — Мики мысық.

Иттер — бір кездері адамдардың жанында өмір сүру олжалырақ деп шешкен жабайы қасқырлардың ұрпақтары. Адамдар оларды тамақтандырды, сүйекпен бөлісті, оттың жылуын сыйлады… ал жауап ретінде адалдық, күзет және серіктестік алды. Міне, осылай мыңжылдықтар бойы жалғасып келе жатқан достық эволюциясы басталды.

Бара-бара қасқырлар кішірейіп, жуасып, мейірімді әрі, қалай десек те, сүйкімдірек бола бастады. Олар аңшыдан күзетшіге, көмекшіге, бақташыға және тіпті жайлылық жөніндегі төрт аяқты сарапшыға айналды.

Енді ең қызығы — селекция басталды. Адамдар иттерді мақсатқа қарай таңдай бастады: бірі — отар бағуға, бірі — аң аулауға, ал енді бірі жай ғана жастық үстінде «мен — сыйлықпын» деген кейіппен жатуға. Осылайша тұқымдар пайда болды — байсалды алабайлардан бастап шағын шпицтерге дейін.

Тағы бір қызық дерек

Археологтар ежелгі қорымдардан адамдармен бірге жерленген иттердің сүйектерін тапқан — бұл құрмет пен достықтың белгісі.
Генетиктер алғашқы иттер үйге мысықтар келгенге дейін пайда болғанын дәлелдеген (бірақ мен бұған толық сенбеймін).

Иттер адамдармен бірге өмір сүріп қана қоймай, олармен бір толқында сияқты. Иесі қабағын түйсе — ит қасында, төмен қарап, «Кім ренжітті?» дегендей қарайды. Ал көңіл көтеріңкі болса — құйрығын бұлғап, серік бола кетеді. Ғалымдардың айтуынша, иттер адамның беті мен дауысынан эмоциясын тани алады. Ал біз, мысықтар, әрине, оны да білеміз... тек әр жолы реакция білдіруді қажет деп санамаймыз.

Иттерге ата-бабаларынан қалған тағы бір қасиет — тәртіп пен режим сезімі. Қасқырлар әрқайсысы өз орнын және аң аулау уақытын білетін айқын ережелермен өмір сүрген. Сол себепті иттер күн тәртібін жақсы көреді: тамақтану — уақытпен, серуендеу — дәл мезгілінде, ал кешіксең — трагедияға толы кінәлі көзқарас. Сондықтан дрессировка олар үшін жаза емес, өмірінің табиғи бөлігі — өз иесін түсініп, пайдалы болудың тәсілі.

Иттер ұзақ жол жүріп өтті — орман жыртқышынан ең адал досқа дейін. Және мойындаймын, мен, Мики мысық, кейде оларға таңғаламын. Тек менің тостағанымдыкімен шатастырмаса болды.